Çevirmensiz İz Bırakan Çeviri Olur mu?

Bilimin ve sanatın evrenselleşmesinde, farklı dillere ve kültürlere ait yapıtların farklı farklı dil ve kültürler tarafından alımlanıp  yeniden anlamlanmasında çevirinin işlevi o kadar büyük ki. Çevirmenler olmasa idi sayısız bilimsel eserin, romanın, tiyatro eserinin,  şiirin, filmin ve benzeri yapıtların dünyalarını tanıyabilmemiz olanaksız olurdu. Çevirmene hakkını teslim etmek, bilim veya sanat yapıtının adı ve yaratıcısının yanında çevirmeninin adını da yaşatmak, sanatı yaşatmanın gereğidir.
Radikal Gazetesi'nde Asuman Kafaoğlu-Büke imzası ile "2009′un İz Bırakan Çeviri Romanları" başlıklı bir yazı yayınlandı. Kafaoğlu-Büke'nin yazısında "2009′un İz Bırakan Çeviri  Romanları" ve adı üstünde "çeviri roman" denilince gözlerimiz ister istemez, bu romanlarının çevirmenlerini de aradı. Ama ne yazık ki bulamadık o değerli isimleri bu yazıda (Yazıya Bağlantı).
Yazıda, "2009′un İz Bırakan Çeviri Romanları"nın çevirmenlerin adları neden yok? Bilmem. Bilmem ama bunun düzeltilmesi gerekli ciddi bir ihmal olduğu ortada. Sayın Kafaoğlu-Büke de değerli bir eleştirmen olduğuna göre, bu ihmali  davranışı kastetmemiştir  büyük bir olasılıkla, kastetmiş olamaz ama kendisi istemeden de olsa olmuş işte bir biçimde. Bizim işimiz yazının yazarının itkelerini sorgulamak değil, gözümüze çarptığı haliyle yazıdaki önemli bir eksikliği vurgulamak.
Çevirmen meslektaşımız Yeliz Kara, yukarıda belirttiğimiz yazıda sözü edilen kitapların çevirmenlerini tek tek bulmuş internetten. Ellerine, yüreğine, dimağına sağlık. Biz de onun oluşturduğu listeyi, sitemizde yayınlayalım ve Radikal Gazetesi'ne göre "2009′un İz Bırakan Çeviri Romanları"nın, ilk elde "iz bırakabilmesinin" en önemli nedeni olan, yeniden-yaratıcı üretkenlerinin adlarını sayalım:
Saramago/Filin Yolculuğu. Çevirmen: Pınar Savaş.
J. M. Coetzee/Kötü Bir Yılın Güncesi. Çevirmen: Suat Ertüzün
J.M.G. Le Clezio/Açlığın Şarkısı. Çevirmen: Aysel Bora
S. Rushdie/Floransa Büyücüsü. Çevirmen: Begüm Kovulmaz
Isabel Allende/Canım Sevgilim. Çevirmen: İnci Kut
Elsa Morante/Ve Tarih Devam Ediyor. Çevirmen: Nihan Önol
Antoni Casas Ros/Almodovar Teoremi. Çevirmen: Öncel Naldemirci
Eduard Marquez/ Brandes'in Kararı. Çevirmen: İnci Kut
Jodi Picoult/Taş, Kağıt, Makas. Çevirmen: Serkan Göktaş
Jonathan Safran Foer/Aşırı Gürültülü ve İnanılmaz Yakın. Çevirmen: Algan Sezgintüredi
Dave Eggers/Müthiş Dahiden Hazin Bir Eser. Çevirmen: Duygu Günkut
Haruki Murakami/Sahilde Kafka. Çevirmen: Hüseyin Can Erkin
Michel Faber/Günahkar Kırmızı Masum Beyaz. Çevirmen:Emre Erbatur
Jonah Lehrer/Proust Bir Sinirbilimciydi. Çevirmen: F. Burak Aydar
Ben de karınca kadrince, sevgili Yeliz Kara'nın listesine bir katkıda bulunmak ve aynı sıra içinde, bu çevirmen meslektaşlarımızı, onlar hakkında sahip olduğum ve ek olarak edinebildiğim bilgilerin kararınca yakından tanıtmak istiyorum. Kimi tanıtımın kaynağı daha ayrıntılı olduğu için burada daha ayrıntılı geçti, kimisi benim sınırlı gözüme çarpan yönleriyle geçti. Her durumda, çevirmenleri ve yaratılarını daha yakından tanımak ve tanıtmak için her öneriye açığım:
Çevirmen Pınar Savaş, Saint Benoit Lisesi ve Boğaziçi Üniversitesi'nden mezun. 1998′den beri İspanyolca ve İngilizce dillerinde çeviriler yapıyor. Daha önce çevirdiği yazarlar arasında Ernesto Sabato, Umberto Eco, Carlos Fuentes, Alice Monroe, Angela Carter ve Juan José Millas sayılabilir (Kaynak: İmge Yayınları, Bağlantı) .
Çevirmen Suat Ertüzün, profesyonel rehberliğin yanı sıra edebiyat dünyamıza kazandırdığı çok sayıda çevirileriyle tanınıyor (Kaynak: İmge Yayınları)… Ertüzün'ün Can Yayınları'ndan çıkan çevirilerinden kaydettiğimiz bir seçki şöyle: Alburquerque (çeviren) Derin Sular (çeviren) Güneş Tutulması (çeviren) Kötü Bir Yılın Güncesi (çeviren) Kukla Ustaları (çeviren),  Tanrıların Gözdesi (çeviren), Üç Yaz (çeviren) (Bu seçkiye bağlantı)
Çevirmen Aysel Bora İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Fransız Filolojisi bölümünü bitirdi. Meydan Larousse'u hazırlayan çevirmen kadrosunda yer aldı. Daha pek çok ansiklopedik yayına katkıda bulundu. Başlıca çevirileri: Suçta Mutluluk, Barbey d'Aurevilly; Küçük Yazı Satıcısı, Daniel Pennac; Aydınlar Üzerine, Jean-Paul Sartre; Şimdi, Nathalie Sarraute; Açınız, Nathalie Sarraute; Bilmemek, Milan Kundera; Roman Sanatı, Milan Kundera; Ölümsüzlük, Milan Kundera; O Aşk, Yann Andréa; Kuşatılmış Yaşamlar, Michel Houellebecq; Gecenin Güne Anlattığı, Jean Echenoz; Sarışın Bombalar, Jean Echenoz; Ölümcül Kimlikler, Amin Maalouf (YKY, Ocak 2000); Renée Vivien'den Kerime'ye Mektuplar, Jean Leproux (YKY, Nisan 2000); Pierre Loti, Gezegen Seyyahı, Alain Quella-Villéger (YKY, Şubat 2002); Bizans Süiti, Rosie Pinhas Delpeuch (YKY, Eylül 2004); (Kaynak Yapı Kredi Yayınları, Bağlantı)
Çevirmen Begüm Kovulmaz, İstanbul Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi. Kipling, Mastretta, Healy, Carter, Burgess gibi yazarların eserlerini çevirdi (Bazı Çevirilerine Bağlantı).
Çevirmen İnci Kut, Ankara Koleji'ni bitirdikten sonra, yüksek öğrenimini 1965 yılında Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi İngilizce Bölümü'nde tamamladı. Madrid'de 1967′de başladığı üç yıllık İspanyolca öğrenimi sonrasında, Varşova Üniversitesi İspanyolca Bölümü'ne devam ederek 1976′da bu bölümün ilk mezunlarından oldu. İspanyol dili üzerindeki çalışmaları sonucu, Türkiye'de İspanyolca öğrenimine katkıda bulunmak amacıyla hazırlayıp yayımladığı ve türlerinin ilki olarak büyük bir boşluğu doldurmuş olan eserleri vardır. Edebi çeviri alanındaki yoğun çalışmaları sonucu İspanya ve çeşitli Güney Amerika ülkeleri edebiyatından 20′den fazla önemli eseri dilimize kazandırmıştır. İspanyolcaya çevirdiği Sait Faik Abasıyanık'ın Son Kuşlar adlı öykü kitabı 1992′de Madrid'te basıldı. Ahmet Adnan Saygun'un Yunus Emre Oratoryosu'nun İspanyolca çevirisini prosodik olarak gerçekleştirdi" (Alıntı: Kitap2.com, Bağlantı).
Çevirmen Nihan Önol da çok sayıda çevirileri ile tanınıyor. Bir "Batılı"nın gözünden, romanlaştırılmış tarihsel kahramanlarımızı anlatan "Barbaros Kardeşler" çevirisi 2006 yılında Epsilon Yayınları'ndan çıkmıştı (Bağlantı).
Çevirmen Öncel Naldemirci'nin yetkin kalemiyle çevirdiği Aldomovar Teoremi hakkında ilginç bir yazı için şu bağlantıya işaret etmek istiyorum: (Bağlantı)
Çevirmen Serkan Göktaş, Hacettepe Üniversitesi İngilizce Mütercim-Tercümanlık Bölümü'nü bitirmiş, aynı üniversitede akademisyen olarak da görev almıştır. Göktaş'ın çok sayıda çeviri eseri bulunmaktadır (2009 yılında yayınlanan Taş, Kağıt, Makas adlı roman çevirisi için bağlantı)
Çevirmen Sanem Sirer'in Joshua Ferris'in "Ve İşimiz Bitti" adlı romanıyla ilgili olarak Radikal Kitap'ta yayınlanmış yazısını keyifle okumuştum (Bağlantı).
Çevirmen ve romancı Algan Sezgintüredi'yi çok sayıda değerli çevirisinin yanında"Katilin Şeyi" adlı romanından da tanıyoruz. "Katilin Şeyi", edebiyatımıza Vedat Kurdel karakterini kazandırmıştı (Bağlantı)
Bruce Lawrence'ın "Kuran" adlı ilgi çekici eserini, Algan Sezgintüredi çevirmişti:
Versus Yayınları'ndan 2008 de çıkan kitabın tanıtımı şu idi: "Tanınmış biliminsanı Bruce Lawrence, bu kısa kitapta Kuran neden İslam'dır sorusunu yanıtlıyor. Yedinci yüzyıl Arabistanı'nda inancın köklerini tarif ediyor ve Kuran'ın neden inananları tarafından ezberlenip okunması gerektiğini anlatıyor. Aynı zamanda, Kettonlu keşiş Robert'tan şair-filozof Muhammed İkbal'e kadar Kuran'dan kuşkulananlarla Kuran yorumcularını tartışıyor ve bunların günümüz toplum ve siyasetindeki etkilerini değerlendiriyor. Tüm bunların üzerindeyse, Lawrence, Kuran'ın mesajı tek olmayan bir kutsal kitap olduğunu vurgulayarak yorum gereksindiğini ve tarih bağlamına yerleştirilmeden gereğince anlaşılamayacağını savunuyor. Sorunların gittikçe arttığı günümüzde Lawrence'ın Kuran'a dair çalışması, dünyanın en ünlü ve en az anlaşılmış kitaplarından biri üzerine, güzel yazılmış ve yetke sahibi bir kitap olarak karşımıza çıkıyor." (Bağlantı)
Sevgili arkadaşım, şiirlerinin hayran okuyucusu olduğum Şair ve Çevirmen Duygu Günkut'u "Ekşi Sözlük" üzerinden tanıtayım:))  "(R)obert (K)olej ve Boğaziçi Üniversitesi'nde tamamladığı eğitiminden sonra baba mesleğini (bkz: (Necdet Günkut) seçerek büyük medya gruplarında çeşitli görevler üstlenmiş, ama bir gün plazaları istanbul'a, istanbul'u da bize bırakarak yüreğinin götürdüğü yere ve yüreğinin götürdüğü işe gitmiş çevirmen…(İ)stanbul beyefendisi (Z)agor'un…annesi. Çok sayıda yetkin çevirisi bulunuyor.
Çevirmen Hüseyin Can Erkin, 1968 Çorum doğumlu. Çevirmen, öğretim üyesi. 1991 Ankara Ü.D.T.C.F. Japon Dili ve Ed. mezunu. 1996′da yüksek lisansını (Hokkaido Ü. Japonya), 2001′de doktorasını (Ankara Ü.) tamamladı. Araştırma amaçlı olarak çeşitli dönemlere bölünmekle birlikte toplam 6 yıl Japonya'da kaldı. Yine araştırma amaçlı olarak kısa sürelerle Kore, Çin, Hollanda ve İspanya'da bulundu. Araştırmalarını Japonya'da savaşçı (samurai) kültürünün tarihi, Japon hukuk tarihi, Japonya-Batı ilişkileri tarihi ve Zen Budizm üzerine yoğunlaştırdı. Ayrıca klasik ve modern Japon edebiyatı, Türkiye-Japonya ilişkileri gibi konularda da yayınladığı kitap ve makaleleri var. Çevirilerinden bazıları: Atsuko Toyama, Yüzyılın Dönemecinde Türkiye; Yamamoto Tsunetomo, Hagakure; Osamu Dazai, İnsanlığımı Yitirirken; Kavabata Yasunari, Kiraz Çiçekleri; Ryu Murakami, Yok Yere; Ryu Murakami, Emanet Dolabı Bebekleri (Alıntı Turkuvaz Kitap, Bağlantı).
Öğretim Üyesi/Çevirmen Emra Erbatur'u Kopernik'in Unutulmuş Kitabı – Çevirmen (Goa) adlı çalışmalarından da tanıyoruz (Kaynak İmge Kitabevi, Bağlantı)
Çevirmen Ferit Burak Aydar'ı da bir dizi yetkin çevirisiyle tanıdık. Pek çoğu arasından "Emperyalizm Kapitalizmin En Yüksek Aşaması"nın kulaklarını çınlatalım (Bağlantı).
Her biri kocaman, sanat ve bilim taşıyıcısı, "deve dişi" gibi çaplı üreticiler. Bu üreticileri ve benzerlerini tanıyalım, sanat ve bilim çevirisini yaşatalım.
Bu vesile ile sizleri Kitap Çevirmenleri Meslek Birliği'nin (Çev-Bir) çalışma ve etkinliklerine ilgi göstermeye çağırıyor, herkese, öteki dillerin renkleriyle de aydın'lanan yapıcı konuşkan ve yazışkan bir yıl diliyorum. Çev-Bir'in Sitesi İçin (Bağlantı)