ISO 4043 -- Simultane Çeviri İçin Taşınabilir Kabinler
Genel Nitelikler ve Teçhizat
Giriş
Uluslararası Konferans Tercümanları Derneği (AIIC) ile Avrupa Komisyonu Konferans - Çeviri Ortak Hizmeti (JSIC)'nin talebi üzerine hazırlanmış olan bu Uluslararası Standart'ın amacı taşınabilir kabinlerin kullanımında simültane çeviri için en uygun koşulları temin etmektir.
Taşınabilir kabin tasarımı dört koşul çerçevesinde şekillenmiştir:
- aynı anda konuşulan değişik dillerin akustik ayırımı;
- konferans çevirmenleri ile toplantı katılımcıları arasında iyi görsel temas ve iki-yönlü ses iletişimi;
- işyerleri simültane çeviri kabinleri olan konferans çevirmenlerinin gün boyunca dikkatlerini yoğunlaştırmalarını sürdürebilecekleri yeterli çalışma koşulları;
- taşınması ve montajı kolay ve hafif olduğu kadar sağlam yapı.
1. Kapsam
Simültane çeviri kabinleri için temel koşullar ISO 2603'te belirlenmiştir. Bu Uluslararası Standart, sabit çeviri kabinleri olmayan salonlarda kullanılmak üzere taşıma ve kullanım ihtiyaçları düşünülmüş taşınabilir kabinler için ISO 2603'ün adapte edilmiş şeklidir.
Taşınabilir kabinlerin temel özellikleri onların parçalara ayırılabilir, taşınabilir ve konferans salonunda kurulabilir olmalarıdır.
Taşınabilir olmakla beraber, belli bir tesiste kullanılan ve bu tesisin toplantı salonları yakınlarında depo edilen kabinler bu Uluslararası Standart'ın kapsamında değildir. Bu tür kabinler mümkün olduğunca ISO 2603'te belirtilen sabit kabin özelliklerine uyacak şekilde tasarlanmalıdır.
Not: Madde 12 simültane çeviri sistemleri ile birlikte kullanılacak olan salon ses sistemleri ile ilgili bilgiler de içermektedir.
2. Standartlarla ilgili referanslar
Bu belgede atıfta bulunulan aşağıdaki standartlar işbu Uluslararası Standart'ın maddelerini oluşturur. Bu belgenin yayınlanmış olduğu tarihte sözü edilen standartların anılan nüshaları geçerli idi. Tüm standartlar revizyon geçirebileceği için, bu Uluslararası Standartlara dayanarak anlaşma yapan tarafların aşağıda belirtilen standartların daha yenileri olması olasılığını göz önünde bulundurarak, bu konuyu araştırmaları tavsiye olunur. IEC ve ISO şu anda geçerli olan standartların kayıtlarını bulundurmaktadır.
ISO 140-4: 1998, Bina ve bina elemanlarında Akustik - Ses Yalıtım Ölçümü - Bölüm 4: Odalar arası havadan taşınabilen seslerin alanda ölçümü.
ISO 2603: 1998, Simültane Çeviri Kabinleri - Genel nitelikler ve teçhizat.
ISO 3382: 1997, Diğer akustik parametrelere referans ile odaların reverberasyon süresinin Akustik Ölçümü.
IEC 60914: 1998, Konferans Sistemleri - Elektrik ve audio şartlar.
3. Tanım
Bu Uluslararası Standart için aşağıdaki tanım geçerlidir.
3.1 Simültane çeviri için taşınabilir kabin
Bir konferans salonu içinde, hem salondaki çalışmaların seslerinden hem de aynı anda çevirisi yapılmakta olan değişik dillerin seslerinden ses yalıtımı sağlayan, kendi içinde yeterli ve konferans çevirmenlerinin çalışma alanını içeren birim.
Not: Bu kabin, modüler birimlerden monte edilen ve kendi başına ayakta durabilen niteliktedir.
4.Genel şartlar
4.1 Genel
Çeşitli mekanlarda geçici hizmet vermek üzere tasarlanmış olan taşınabilir kabinler optimum ses yalıtımı ve ses absorpsiyonu temin edeceklerdir. Kullanılacak malzemeler bakımı kolay yapılabilir, kokusuz, anti-statik, yanmayı geciktiren veya yanmayan ve gözleri, cildi veya solunum yollarını tahriş etmeyecek türden olmalıdır. Kabin toz çekmemeli veya barındırmamalıdır (buklet halı kullanılmamalıdır). Kullanılacak renk, kabin içinin kısıtlı çalışma alanı göz önünde bulundurularak seçilmelidir. Elektronik teçhizat da dahil olmak üzere, tüm yüzeyler mat cilalı olmalıdır.
Masalara monte edilmiş kutu gibi yapılar kabul edilemez.
Taşınabilir simültane çeviri kabini ve gereçlerini kurmak üzere salon seçerken bunları uygun bir şekilde yerleştirebilecek yeterli yerin temin edilmesi gerektir. Kullanıcı, tercüme ekibinin başından ve/veya bu tür çeviri teçhizatını temin edenlerden veya konferans teknisyeninden mutlak görüş almalıdır.
4.2 Konferans salonlarının uygunluğu
Simültane çeviri yapılacak bir salonun boyutları katılımcıları, kabinleri ve teçhizatı rahatlıkla alabilecek boyutta olmalı ve (trafik, bina içi gürültülü geçiş yolları, asansörler ve mutfaklar gibi) gürültü kaynaklarından uzak yerlere yerleştirilmelidirler.
Konuşmaların iyi anlaşılabilir olması ve özellikle de kısa reverberasyon süresi için yeterli salon akustiği mutlak temin edilmelidir.
Salonlar doğru dürüst ısıtılmalı ve havalandırılmalıdır (airconditioning); karbon dioksit düzeyi %0.1' i aşmamalıdır.
4.3 Konferans salonundaki konuşlanma
Kabin kurmak için kabinlerin herbirinin sahneyi, katılımcıları, tahtayı ve projeksiyon yapılan ekranı tam olarak görebilecekleri (bakınız ISO 2603) yeterince büyük bir alan temin edilecektir. Düz bir tabana sahip olan salonlarda gereken görme imkanını temin etmek için kabinler yerden en az 0,30 m yükseltilmelidirler. Gereken durumlarda kabinler sağlam, halı veya uygun herhangi bir ses-emici madde ile kaplı, giriş-çıkışı tehlikesiz ve gıcırdamayan bir platform üzerinde kurulmalıdır.
Sütun, kiriş vs. gibi görüşü engelleyen unsurlardan kaçınılmalıdır.
Kabinler ile konferans masası ve/veya delegelerin sandalyeleri arasında (en az 2 m) serbest bir alan sağlanarak, katılımcıların kabinlerden gelen seslerden rahatsız olmaları önlenmelidir.
Emniyet ve yangına karşı tedbir olarak kabinlerin arkasında en az 1.50 m'lik bir geçiş alanı temin edilmelidir.
Kabinlerin dibinden salona giriş-çıkış vermekten kesinlikle kaçınılmalıdır. Mümkün olan her yerde kabinlere ayrı bir geçiş yolu temin edilmelidir.
4.4 Kabin boyutları (bakınız şekil 1 ve 2)
Herbir kabin o çalışma için gerekli olan sayıda çevirmeni rahatlıkla yanyana oturtabilecek ve birbirlerini rahatsız etmeden kabine girip çıkabilecekleri şekilde olacaktır. Yeterli havalandırma ve ısı kontrolünü sağlayacak kadar alan temin edilmiş olacaktır.
Kabin boyutları mevcut koşulların ve konferans çevirmenlerinin sağlık ve mesleki ihtiyaçları ışığı altında yeniden gözden geçirilmiş ve uyarlanmıştır.
Standart bir taşınır kabinin iç boyutları aşağıdaki ölçülerden daha az olamaz :
a) En :
- en fazla iki çevirmen için 1.60 m
- iki veya üç çevirmen için 2.40 m
- üç veya dört çevirmen için 3.20 m
b) Derinlik : 1.60 m
c) Yükseklik : 2.00 m
Not: Mekan kısıtlamaları ve yerel ulaşım problemleri nedeni ile standart boyutların kullanılamadığı çok istisnai durumlarda 1.50 X 1.50 X 1.90 m en fazla iki çevirmen için kullanılabilir.
4.5 Kapılar
Gerekli ses geçirmezliği temin açısından kabin kapıları gereklidir. Kabin kapısı menteşeli olup, odadan veya platformdan dışarı açılacak şekilde olacaktır. Kapı
sessiz çalışacak ve kitlenir türden olmayacaktır.
Raylı kapılar veya perde kabul edilemez.
4.6 Kablo kanalları
Kabinin yan veya ön panelinde kablo geçiş kanalları olmak zorunda ise bu kanalların, kullanılan donanıma uygun olmak kaydı ile, olabilecek en küçük boyutta olması gerektir. Kablo kanalına erişim kolay olmalıdır. (4.3'e bakınız)
5. Pencereler
5.1 Genel
Şekil 1 ve 2'ye bakınız.
Herbir kabinin ön ve yan pencereleri olacaktır.
Maksimum görmeyi sağlamak için ön pencereler kabinin tüm enini kaplamalıdır. Pencerenin dikey desteği olabildiğince dar olmalıdır. Bu destek çalışma pozisyonunun hiçbir şekilde ortasına gelecek şekilde yerleştirilmiş olamaz.
Pencere camları renksiz ve temiz olmalıdır. Camlarda görmeyi engelleyebilecek çizikler olmamalıdır.
5.2 Boyutlar
Ön ve yan camlar masa yüzeyinden (veya masa yüzeyinden en fazla 0.10 m) itibaren en az 0.80 m yukarı uzanacaktır. Yan camlar ön camdan en az 0.60 m yana doğru uzanmalıdır. Bunun en az 0.10 m'si kabin içindeki tezgahın derinliğini aşacak şekilde olmalıdır.
6. Akustik
6.1 Ses yalıtımı
Taşınabilir kabinler dış kaynaklardan, örneğin bitişik kabinlerden, salondan veya fon gürültüsünden gelebilecek herhangi bir sese karşı makul ölçüde ses yalıtımı sağlayacak şekilde tasarlanacaklardır. Yanyana olan kabinlerin ortak duvarı olması halinde ses yalıtım değerleri tam olarak karşılanacaktır.
Ses yalıtımı ISO 140-4' e uygunluğu açısından kontrol edilecektir. Bu standart, kabinlerin birini alıcı oda olarak kullanırken, beyaz veya pembe gürültu ile beslenen ses kaynağı, ister ana salon ister bitişik kabin olsun, kaynak odayı eyleme geçirir.
Ses basınç düzeyleri oktav bantları olarak kaynak ve alıcı odada ölçülecektir. Bu iki dizi ses basınç düzeyi ile salondan kabine ve kabinden salona iletilen gürültü arasındaki fark en azından Tablo 1'de verilen değerlere eşit olmalıdır.
Tablo 1 - Kabinden salona (ve salondan kabine) - Ses basınç düzeyi farkları (D)
| Frekans Hz | 250 | 500 | 1000 | 2000 | 4000 |
| D, dB | 12 | 15 | 18 | 20 | 20 |
Kabinden kabine geçen gürültü için iki dizi ses basınç düzeyi arasındaki fark en azından Tablo 2'de verilen değerlere eşit olmalıdır.
Tablo 2 - Kabinden kabine: Ses basınç düzeyi farkları (D)
| Frekans, Hz | 250 | 500 | 1000 | 2000 | 4000 |
| D, dB | 18 | 21 | 24 | 26 | 26 |
Kabinler arası ve dışarıdan kabine D ölçümü, gerçek uygulamaya benzer koşullarda, kabinlerin uygun bir salona yerleştirilmesiyle yapılacaktır.
6.2 Ses emilimi
Reverberasyon ve ses yansıması uygun anti-statik ses emici malzemelerin iç yüzeylerde kullanımı ile azaltılacaktır. İçinde kimse olmayan kabinde reverberasyon süresi (ISO 3382'ye bakınız) 0.3 s ve 0.5 s, 125 Hz ila 4000 Hz oktav bantları içinde olacaktır.
Kabinlerin arkasında ses emici bir malzemeden yapılmış bir ekran kabin arkasındaki duvardan ses yansımasını azaltmak için kullanılabilir.
Halısız salonlarda kabinler halı üzerine yerleştirilecektir.
7. Havalandırma
1 ve 2 no.'lu şemalara bakınız.
Kabinlerde etkili bir havalandırma sistemi bulunmalıdır. İçeride oturan kişilere zararlı bir esinti yapmayacak şekilde olması gereken bu sistem, saatte en az yedi kez havayı tamamen yenilemelidir. Daha fazla kez havanın yenilenmesi mümkün olabilen durumlarda, kabin içinden ayar yapılabilir olması gerektir.
Tavandan olan aspiratörler yukarıda belirtilen koşulları yerine getirebilecek kadar güçlü fakat bu işlevi mümkün olduğu kadar sessizce yapan türden olmalıdır.
Havalandırmanın doğrudan toplantı salonundan olduğu durumlarda, havalandırma çıkışları, daha serin havadan yararlanabilmek ve düzgün dolaşım sağlamak açısından, kabin duvarlarının aşağılarında ve çevirmenlerin bacaklarına fazla esinti olmaması açısından, kabinin arkasına doğru olmalıdır.
Kabin içerisindeki havalandırma sisteminin yaratacağı A-ağırlıklı ses basınç düzey eşidi ise 40 dB'yi aşamaz.
8. Çalışma tezgahı
1 ve 2 no'lu şekillere bakınız.
Kabin içindeki çalışma tezgahı kabinin tüm genişliği boyunca uzanmalıdır ve mikrofonlardan iletilebilecek ses yansımasını yok etmek için ses emici malzeme ile kaplı olmalıdır. Bu tezgah, hem teknik kontrol teçhizatının ve dokümanların ağırlığını hem de çevirmenlerin dirsekleri ile yaslanmalarının ağırlığını kaldırabilecek sağlamlıkta olmalıdır. Tezgahın alt yüzeyi de pürüzsüz olacaktır. Uygulanacak ölçüler aşağıda belirtilmiştir:
- Yükseklik : yerden 0.73 m +/- 0.01 m,
- toplam derinlik: en fazla 0.50 m,
- bacak mesafesi : en az 0.45 m; tezgah destekleri bacak mesafesini daraltamaz veya harekete mani olamaz.
Teknik aletler ve lamba gibi destek malzeme çalışma yüzeyini olabildiğince serbest bırakacak şekilde yerleştirilmelidir.
9. Aydınlatma
Herbir kabin içinde en az iki adet derli toplu, düşük ısı yayan, ayarlanabilir lamba temin edilmiş olacaktır. Bunlar ayarlanabilir bağlantılar ile çalışma tezgahının hiçbir şekilde yüzeyini işgal etmeyecek şekilde yerleştirileceklerdir. Bu maksatla kullanılacak olan lambaların ışığı tüm çalışma yüzeyini kapsayacak ve çalışma yüzeyinde yapılacak olan ölçümlerde, ya iki kademeli kumanda ile 100 lx ve 200 lx arası düşük düzeyde, ya da 300 lx'in üzerinde aydınlatma temin ediyor olacaklardır. Veyahut da 100 lx'ten 300 lx'in üzerinde ışık için sürekli kontrol temin edeceklerdir.
10. Oturma
Herbir konferans çevirmeni ve teknisyen için aşağıdaki vasıflarda rahat sandalye temin edilecektir:
- beş bacaklı;
- ayarlanabilir yükseklik;
- ayarlanabilir sırt;
- kollu;
- bariz gürültü çıkarmayan koltuk mekanizması;
- sıcaklık yaratmayan döşemelik kumaş;
- tek başına olan ayak koyucular.
NOT: Sandalyeler genelde salon yönetimi tarafından temin edilir.
11. Kabin audio teçhizatı
11.1 Genel
Simültane çeviri teçhizatı IEC 60914' te tanımlanmıştır.
11.2 Kontrol düğmeleri ve kulaklıklar
ISO 2603:1998'in 8 -10'uncu maddelerinde tanımlandığı gibi, herbir çevirmen için ses kontrol düğmeleri ve kulaklık temin edilir. Şayet kabinde ikiden fazla çevirmen yok ise, iki kişilik ses kontrol düğmesi olan bir konsol kullanılabilir.
Kişisel tercihlere de yer verebilmek açısından, kumanda düğmeli konsola ayaklı mikrofon veya mikrofonlu kulaklık takılabilme imkanları da düşünülmelidir.
11.3 Mikrofonlar
Konferans tercümanlarının mikrofonları ya taşınabilir bir tabana veya kulaklıklarına takılı olabilir. Kulaklıklara takılı olan mikrofonlar ise her çevirmene uygun gelmeyebilir. Herbir çevirmen için bir mikrofon gereklidir.
12. Simültane çeviri sistemleri ile birlikte kullanılan salon hoparlör sistemleri
Salonlardaki akustik yansıma ve yankı simültane çeviriye zarar verebilir ve, aşırı durumlarda, beynin işlevine engel olabilir ve/veya duyma duyusuna zarar verebilir.
Ayrıca, her simültane çevirili toplantıda dinleyicilerin bir kısmı konuşmaları kulaklıkla izleme durumundadır. Hoparlör sisteminin olumsuzlukları onların kulaklıklarının normal düzeyde çalıştığı durumlarda kulaklıklardan gelen sesi tamamen boğabilir. Gerçekten de simültane çeviri sistemi ile uyumlu olmayan salon hoparlör sistemleri ses interferansına neden olur. Dolayısıyla, hoparlörlerden salonlardaki mikrofonlara yankı ve geri beslenme olmasını önlemek için hoparlör sistemlerinde hem tasarım hem de ses kontrolü açısından her türlü tedbir alınmalıdır.
Katılımcıların çoğunun toplantıyı orijinal dilinde dinlemeleri halinde konuşmacının sesinin salona yükseltilerek verilmesi kaçınılmazdır. Bu durumda salon hoparlör sistemi en düşük düzeyde çalıştırılarak, salondaki mikrofonlara hoparlörlerden geri beslenmenin yok edilmesi için gereken her türlü şey yapılmalıdır.
Bu durumlarda etkin kontrol sağlayabilmek için, (çok kanallı) simültane sistemleri ve (tek kanallı) hoparlör sistemleri birbirinden bağımsız olarak
- tek bir mikrofon sisteminden beslenmeli,
- herbir sistemin düzey ayarlaması yapılabilmesi için ayrı ses kontrol düğmeleri olmalıdır. Bu şekilde salon hoparlör ses düzeyinin kısılması ile konferans çevirmenlerine giden sinyal gücünün azalması önlenmiş olur.
Aynı salondan ve tercihan aynı teknisyen tarafından kontrol altında tutulabilmeleri açısından her iki sistemin düzey kontrolleri birbirlerine yakın yerleştirilmelidirler.
